Doustne leki przeciwhiperglikemiczne w okresie ciąży

Większość towarzystw naukowych nie zaleca obecnie stosowania doustnych leków przeciwhiperglikemicznych w okresie ciąży ze względu na ograniczoną skuteczność i niewystarczająco poznane konsekwencje ekspozycji płodu na ich działanie w życiu wewnątrzmacicznym.

Lekami, których stosowanie w okresie ciąży przebadano najlepiej, są metformina i glibenklamid (znany również pod nazwą gliburyd; jego preparat o nazwie handlowej Euclamin jest obecnie niedostępny w Polsce).

Z większości badań wynika, że ze stosowaniem metforminy wiązał się mniejszy przyrost masy ciała ciężarnej przy porównywalnym wyrównaniu metabolicznym, a także większe ryzyko porodu przedwczesnego, nieco mniejsza masa urodzeniowa i mniejsze ryzyko wystąpienia hipoglikemii u noworodka. Ponadto u około 50% kobiet konieczne było włączenie dodatkowo insuliny ze względu na niepełną skuteczność metforminy w monoterapii.

Wyniki badań obserwacyjnych dotyczących dzieci eksponowanych na działanie metforminy in utero nie są jednoznaczne. W niektórych badaniach wykazano, że dzieci z tej grupy miały w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym większą masę ciała, większą ilość tkanki podskórnej i trzewnej (w 9. rż.) oraz nieco większe stężenie glukozy niż pozostałe dzieci. Na podstawie badań przeprowadzonych u dzieci w wieku 18–24 miesiące życia nie stwierdzono różnic w rozwoju psychomotorycznym.

W badaniach dotyczących glibenklamidu potwierdzono jego dużą skuteczność hipoglikemizującą (tylko ok. 20% chorych wymagało stosowania dodatkowo insuliny), ale częściej stwierdzano zgony wewnątrzmaciczne i różne powikłania u noworodków, w tym hipoglikemię, makrosomię i ograniczenie wzrostu wewnątrzmacicznego. Ponadto u ciężarnych stosujących glibenklamid częściej niż u kobiet stosujących insulinę występował stan przedrzucawkowy.

Metforminę i glibenklamid powinno się zatem stosować w okresie ciąży jedynie wówczas, gdy insulinoterapia jest niedostępna lub gdy kobieta nie wyraża zgody na leczenie metodą wstrzyknięć. Wszyscy badacze dopuszczający stosowanie tych leków podkreślają, że ciężarna musi być poinformowana o tym, iż substancje te przechodzą przez łożysko, a ich długoterminowy wpływ na zdrowie potomstwa pozostaje nieznany.

Nie ma danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w okresie ciąży innych pochodnych sulfonylomocznika, akarbozy, glitazonów i gliptyn, mimo że od dawna znajdują się w katalogu leków stosowanych w leczeniu cukrzycy. Również leki z grupy agonistów GLP 1 oraz inhibitory SGLT2 nie zostały do tej pory przebadane pod kątem bezpieczeństwa ich stosowania w okresie ciąży; nie wiadomo też, czy przechodzą przez łożysko i jaki może być ich potencjalny wpływ na rozwój płodu. Z tych względów są one bezwzględnie przeciwwskazane w okresie ciąży, a u kobiet w wieku prokreacyjnym, chorych na cukrzycę przedciążową, powinno się je stosować bardzo ostrożne. Konieczne jest ponadto poinformowanie pacjentek o braku badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania tych leków w okresie ciąży.

Czytaj dalej →